ज्ञानी जनांची नि:संदेह स्थिती (भाग २)
मागील लेखापासून पुढे
जो त्या आत्म तत्वाला शोधायला जातो तो तेच होऊन जातो. असा योगी बाहेरुन सामान्य माणसासारखा देहधारी दिसत असला तरी त्याला देहात, पंचमहाभूतात बघायला जावे तर तेथे तो नसतो. आपण त्याला शोधायला जावे तर आपली स्थितीही तशीच होऊन जाते. असे साधू शुद्ध परमात्म स्वरुप असतात. मायेचा मल नाहीसा होऊन कसल्याही संकल्पाचा त्याला स्पर्श होत नाही. तो साक्षात वेदाचे स्वरूप झालेला असतो.
ऐसा जो का योगीराज | तो आत्मा सहजी सहज | पूर्णब्रह्म वेदबीज | देहाकारे कळेना ||९/३/२३||
अविद्येने जीवपणा येतो, जन्म मरण भोगावे लागते. ज्ञानी पुरुषाची परमात्म स्वरूप झाल्याने जन्म मरण उरत नाही. तो निर्गुण होतो. मग अज्ञानी माणसाने अशा ज्ञानी पुरुषाला म्हणजे निर्गुणाला जन्म मृत्यू आहे अशी कल्पना केली तरी असे कोणाच्या म्हणण्याने जन्म मरण येत नाही. माध्यान्ही सूर्यावर कोणी थुंकायला गेले तर थुंकी त्याच्याच तोंडावर पडेल. कर्तृत्ववन पुरुषावर कुत्री भुंकतात, त्यांच्याकडे कोण लक्ष देईल ? हीन लोकांकडे दुर्लक्ष केलेलं बरे ! ज्ञानी पुरुषाला सामान्य समजले तर आत्मज्ञान खचितच मिळणार नाही. जसा भाव तसा देव ! तसे फल !
सामान्य लोक पाषाणात देव शोधतात. पाषाण कधीतरी फुटेल पण निर्गुण, निराकार देव कधीच फुटत नाही. सामान्य लोक त्याला अनेकपणाने भजतात पण तो मात्र सगळीकडे गच्च भरून आहे. तो एकच एक आहे. अग्नी लाकडाला जाळतो तेव्हा त्याला लाकडाच्या आकाराचे रूप दिसते पण अग्नी कधी लाकूड होत नाही तसे ब्रह्मज्ञानी देहात राहतो पण त्याचे ज्ञान कधी देहरूप होत नाही. म्हणून साधूच्या दिसण्यावरून त्याच्या अवस्थेची कल्पना करता येत नाही.
कापूर जळताना दिसतो पण पुन्हा तो कर्दळीच्या पोटात उत्पन्न होत नाही, बी भाजले की ते रुजत नाही, वस्त्र जळाले की उकलत नाही, ओढा गंगेला मिळाला की निराळा काढता येत नाही तसे आत्मज्ञानी पुरुषाचा देह जरी दिसला तरी एकदा का तो पतन पावला की ज्ञानी पुरुषाला परत जन्म येत नाही. गंगेला मिळायच्या आधी ओढा म्हणून त्यास स्थलकालाच्या मर्यादा असतात म्हणून गंगेला मिळायच्या आधी ओढा वेगळेपणाने दिसतो. आत्मा सर्वदेशी, सर्वव्यापी आहे, स्थलकालाच्या मर्यादा त्यास नाहीत. आत्मस्वरूपाशी तदाकार होण्याआधी साधू वेगळेपणाने असतो खरा पण एकदा का स्वरुपाकार झाला की काहीच शिल्लक राहत नाही. अज्ञान अवस्थेचा मागमूस त्याच्याठिकाणी राहत नाही. म्हणून गंगेचा दृष्टांत साधूचे वर्णन करण्यासाठी अपुरा पडतो.
सोने धातू श्रेष्ठ तर लोखंड कनिष्ठ असते. दोघांचे गुणधर्म निराळे असतात. तसे ज्ञानी पुरुष सोन्यासारखा व अज्ञानी लोखंडासारखा समजावा. आंधळ्या माणसाला स्वत:ला काही दिसत नाही म्हणून इतरांनाही आंधळेपणाने दिसत नाही असे म्हणता येत नाही. ज्वरात माणूस असंबद्ध बडबडतो तसे अज्ञानी माणूस साधू विषयी बडबडतो. स्वप्नात भयाने कोणी ओरडत उठतो पण जागे असणाऱ्या माणसाला ते भय नसते. सर्पाचा आकार असलेली मुळी दोघांनी पाहिली. एकाला भीती वाटली पण दुसऱ्याला ती मुळी म्हणून दिसली. या दोघांची स्थिती एकच कशी म्हणावी ? तसे मिथ्या देहाला अज्ञानी सत्य मानून जगतो आणि त्या दृश्याच्या भयाने ग्रस्त राहतो, जन्म मरण घेत राहतो पण आत्मबुद्धी प्राप्त झालेल्या साधूला दृश्य मिथ्या, स्वप्न आहे अशी खात्री झाल्याने निर्भयता येते. जन्म मरणाच्या चक्रातून तो सुटतो.
साप, विंचू चावलेल्या माणसाला विष बाधते पण बाकीचे काही कासावीस होत नाहीत. तसे अज्ञानी माणूस जन्म मरणाच्या भयाने कासावीस असतो. ज्ञानी पुरुषासाठी ते भय नसते. जो ज्ञानी आहे त्यालाच ज्ञानी पुरुषाची अवस्था कळू शकते.
श्रीराम कथाव्यास/प्रवचनकार : श्री. दामोदर रामदासी पुणे. (रामदासी मठ परंपरा, नवगणराजुरी, जिल्हा बीड)
.JPG)
